27.3.10

"Και το βαγί με υγεία!"

"Αγιοπαντίτικο βαγί, με τους μακρούς σου κλώνους,
που θα σε ιδώ να κρεμαστείς, να πω σε πολλούς χρόνους"
(Γ. Τσακασιάνος)

Το Μεγαλοβδόμαδο στη Ζάκυνθο αρχίζει ουσιαστικά σήμερα, Σαββάτο του Λαζάρου, όταν στις 11 το πρωί οι καμπάνες των εκκλησιών χτυπούν πανηγυρικά και κρεμιέται το "βαγί" σε όλα τα καμπαναριά της πόλης και των χωριών του νησιού μας.
Το "βαγί" στη Ζάκυνθο δεν είναι η γνωστή δάφνη, που μοιράζεται στην υπόλοιπη Ελλάδα αυτή τη μέρα, αλλά τα φρέσκα κιτρινωπά φύλλα του φοίνικα, που με αυτά πλέκουν σταυρούς, "βαγιοφόρες", ήλιους, αλογάκια κ.ά. και στολίζουν τις εκκλησίες για τη γιορτή.



Το "αλογάκι"





Την Κυριακή των Βαϊων, μετά τη Θεία Λειτουργία, στις στολισμένες με βάγια εκκλησίες μας, οι "νόντσολοι" μοιράζουν τα βαγιά στους εκκλησιαζόμενους.

Ο "νόντσολος" της Ιερά Μονής μας κ. Διονύσιος Κόκλας,
κατασκευαστής των πατροπαράδοτων βαγιών
και πρωτεργάτης στολισμού του Καθολικού.


"Ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου"

23.3.10

ΕΓΚΡΑΤΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΖΩΗ

Σπήλαιο ασκήσεως Αγ. Γρηγορίου Παλαμά
(Σκήτη Βεροίας, φωτο Αρχιμ. Δανιήλ)


Η αναγκαιότητα για μια υπεύθυνη στάση και μια συνειδητή πορεία κατά τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή μάς υποχρεώνει να θέσουμε το ερώτημα: Ποιο είναι το νόημα της ιερής αυτής περιόδου; Σε τι συνίσταται η πιο βασική επιδίωξή μας;
Απάντηση στο ερώτημα αυτό ανευρίσκουμε στην εκκλησιαστική μας υμνογραφία, στους ιερούς ύμνους με τους οποίους ολόκληρη την Τεσσαρακοστή απευθυνόμαστε προς τον Τριαδικό Θεό μας.
Οι ύμνοι αποτελούν την ιερή γλώσσα της λατρείας. Και σ’ αυτούς έχει αποταμιευθεί ο πλούτος της εκκλησιαστικής εμπειρίας. Μ’ αυτούς εκφράζεται η εξαγιασμένη αίσθηση του λαού του Θεού.
Ένας, λοιπόν, από τους ύμνους που ψάλαμε και που μάς υποδεικνύει τι οφείλουμε να πράξουμε και πώς θα πρέπει να βιώσουμε κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, είναι και το 1ο Προσόμοιο του Τριωδίου. Ο υμνογράφος απευθύνεται σε όλους μας, απευθύνεται στη συναγμένη Εκκλησία και την προτρέπει:

«Εγκράτεια την σάρκα ταπεινώσαι πάντες σπουδάσωμεν, το θείον υπερχόμενοι στάδιον της αμώμου νηστείας...».

Δηλαδή: Καθώς εισερχόμαστε στο ιερό στάδιο της άμωμης νηστείας, ας αγωνιστούμε με ζήλο να ταπεινώσουμε τη σάρκα με την εγκράτεια.
Το πρώτο για το οποίο οφείλουμε να αναρωτηθούμε είναι, τι σημαίνει εγκράτεια στη γλώσσα της χριστιανικής ασκήσεως.
Προκαταβολικά θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι εγκράτεια δεν είναι μόνο η νηστεία, νοούμενη αποκλειστικά ως αποχή βρωμάτων. Το περιεχόμενο της εγκράτειας, σύμφωνα με τη χριστιανική εμπειρία, είναι πολύ πιο ευρύ. Αυτό μάς επισημαίνει και ο Μ. Βασίλειος:
«Εγκράτειαν δε ηγούμεθα ορίζεσθαι ου μόνον την των βρωμάτων αποχήν (τούτο γαρ πολλοί και των παρ’ Έλλησι φιλοσόφων κατώρθωσαν), αλλά προ γε πάντων τον των οφθαλμών ρεμβασμόν».
Δηλαδή: «Η εγκράτεια νομίζουμε πώς δεν περιορίζεται μόνο στην αποχή των βρωμάτων, των τροφών (διότι αυτό το κατόρθωσαν και πολλοί από τους αρχαίους ειδωλολάτρες φιλοσόφους), αλλά προπάντων στον ρεμβασμό των ματιών».
Τι, λοιπόν, είναι η εγκράτεια; Επικαλούμαι δύο πατερικούς ορισμούς, έναν του Χρυσοστόμου και έναν του Βασιλείου, οι οποίοι μάς βοηθούν να κατανοήσουμε το πνεύμα της χριστιανικής εγκράτειας.
Κατά τον ι. Χρυσόστομο «τούτο εστιν εγκράτεια, το μηδενί υποσύρεσθαι πάθει». Εγκράτεια είναι να μην παρασύρεται και να μην υποκύπτει ο χριστιανός σε κάποιο πάθος.
Ο Μ. Βασίλειος είναι ο αναλυτικότερος: «Έστιν ουν η εγκράτεια», μάς λέει, «αμαρτίας αναίρεσις, παθών απαλλοτρίωσις, σώματος νέκρωσις μέχρι και αυτών των φυσικών παθημάτων τε και επιθυμιών, ζωής πνευματικής αρχή, των αιωνίων αγαθών πρόξενος, εν εαυτή το κέντρον της ηδονής αφανίζουσα».
Δηλαδή: «Εγκράτεια είναι η αναίρεση της αμαρτίας, η αποξένωση από τα πάθη, η νέκρωση του σώματος μέχρι των αυτών των φυσικών επιθυμιών και λειτουργιών, είναι η αρχή της πνευματικής ζωής, αυτή που γίνεται πρόξενος των αιωνίων αγαθών, αφανίζοντας με τη δύναμή της το κεντρί της φιληδονίας».
Η εγκράτεια, λοιπόν, στη χριστιανική μας εμπειρία είναι κάτι πολύ ευρύτερο από τη νηστεία των τροφών. Εκφράζει το πνεύμα του χριστιανικού αγώνα μας. Συγκεφαλαιώνει όλα τα επιμέρους στοιχεία που απαρτίζουν την εν Χριστώ ζωή μας.[...]
Η διδασκαλία της Εκκλησίας μας για την εγκράτεια και την ταπείνωση του σαρκικού φρονήματος συχνά παρεξηγείται. Και παρεξηγείται όχι μόνο από ανθρώπους που βρίσκονται έξω από την Εκκλησία, αλλά και από χριστιανούς, από ανθρώπους δηλαδή που είναι μέλη της.
Αγνοώντας το βαθύτερο νόημα της πίστεώς μας και παρερμηνεύοντας τη γλώσσα της χριστιανικής διδαχής, μάς κατηγορούν ότι περιφρονούμε το ανθρώπινο σώμα, θεωρώντας το σαν κάτι το κακό.
Μια τέτοια αντίληψη, απ’ όποιους κι αν υποστηρίζεται, αποτελεί δεινή πλάνη. Για τη χριστιανική ανθρωπολογία το σώμα μας είναι κάτι το ιερό. Πλασμένο «καλόν λίαν» (Γεν. 1, 31), τιμήθηκε από τον ίδιο τον Θεάνθρωπο Κύριο, αφού κατά την ενανθρώπισή Του δεν προσέλαβε μόνο την ψυχή αλλά και το ανθρώπινο σώμα.
Έτσι, μετέχει στον εν Χριστώ αγιασμό και το σώμα που φέρουμε. Και αυτή η συμμετοχή είναι που το αναδεικνύει, όπως διδάσκει ο απόστολος Παύλος, ναό του Θεού και κατοικητήριο του Αγίου Πνεύματος (Α’ Κορ. 3,17 . 6, 19). Και το ανθρώπινο σώμα, εξαγιασμένο με την εν Χριστώ άσκηση και τη ζωοποιό χάρη του Αγίου Πνεύματος, από τον παρόντα κόσμο, μέλλει να μετάσχει και στην άκτιστη δόξα της θείας Βασιλείας.
Αν κάτι πολεμούμε οι χριστιανοί με την άσκηση και την εγκράτεια, αυτό δεν είναι το σώμα αλλά «το φρόνημα της σαρκός» (Ρωμ. 6, 6- 7) οι εμπαθείς επιθυμίες, η ροπή προς τη φιληδονία που μετά την πτώση εμφιλοχώρησε μέσα μας.
Με την εν Χριστώ εγκράτειά μας, κατά την παροιμιώδη διατύπωση του αββά Ποιμένος στο Γεροντικό, δεν επιδιώκουμε να γίνουμε «σωματοκτόνοι» αλλά «παθοκτόνοι». Και, όπως διδάσκει ο Μ. Βασίλειος, ως εγκράτεια οι χριστιανοί δεν εννοούμε την αποχή των βρωμάτων «εις το παντελές» - αφού κάτι τέτοιο οδηγεί στον θάνατο-, αλλά «την επιτηδευόμενην αποχήν των ηδέων», αποχή που αποσκοπεί στην υπερνίκηση του φρονήματος της σαρκός και στην πραγματοποίηση «του της ευσεβείας σκοπού», που είναι ο αγιασμός μας.[...]
Η εγκράτεια – το είπαμε ήδη παραπάνω – δεν είναι μόνο η νηστεία των τροφών, η αποχή από ορισμένες τροφές ή η περιορισμένη ασιτία. Η εγκράτεια έχει ένα πολύ ευρύτερο περιεχόμενο. Επεκτείνεται και σε άλλες πλευρές της ανθρώπινης ζωής. Επιδιώκει την απαλλαγή του ασκουμένου χριστιανού από κάθε είδους πάθος.
Ο ανώνυμος σχολιαστής του αγίου Ιωάννου της Κλίμακος διακρίνει την εγκράτεια σε αισθητή και σε νοητή. «Εγκράτεια αισθητή εστιν έκκλισις από πάντων των δια σαρκός ενεργουμένων παραλόγων πράξεων, εγκράτεια δε νοητή εστιν έκκλισις νου από ηδονής νοημάτων εμπαθών».
Δηλαδή: «Αισθητή εγκράτεια είναι η απομάκρυνση από όλες τις αθέμιτες πράξεις που ενεργούμε μέσω της σάρκας. Και νοητή εγκράτεια είναι η απομάκρυνση του νου από τη φιληδονία που προκαλούν οι εμπαθείς λογισμοί».
Η εγκράτειά μας ας μην περιοριστεί μόνο στις τροφές. Η νηστεία μας ας μην εκπέσει σε μια απλή αλλαγή των διαιτολογικών συνηθειών μας. Χρειάζεται να εγκρατευθούμε πολύπλευρα. Και να εγκρατευθούμε όλοι μας, κληρικοί και λαϊκοί, άγαμοι και έγγαμοι, μεγάλοι και μικροί.[...]
Εγκράτεια στις τροφές, αλλά εγκράτεια και στη λάμψη και την αιχμαλωσία του χρήματος!
Τι αξία έχει η νηστεία, όταν η φιλαργυρία μάς έχει κυριεύσει; Και, δυστυχώς, όχι μόνο εγγάμους αλλά και αγάμους; όχι μόνο λαϊκούς αλλά και μελανειμονούντας;
Εγκράτεια ακόμη και από εμπαθείς επιθυμίες. Η εγκράτεια, όπως γράφει ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής, «καταμαραίνει το επιθυμητικόν της ψυχής». Ταπεινώνει τα πάθη. Μάς απαλλάσσει από τους ακάθαρτους λογισμούς. Χωρίς τη νέκρωση των εμπαθών επιθυμιών και την απελευθέρωσή μας από τους ακάθαρτους λογισμούς, δεν μπορούμε να ομιλούμε για αληθινή νηστεία και πραγματική εγκράτεια.
Αδελφοί μου,
Ας αναλάβουμε, τα όπλα μας. Τα όπλα του Πνεύματος. Τα όπλα του φωτός!
Και όλοι μας «εγκράτεια την σάρκα ταπεινώσαι σπουδάσωμεν». Άλλος δρόμος που να οδηγεί στην κοινωνία με τον ζώντα Θεό, που να μάς καθιστά μετόχους της χάριτος του Χριστού, που να μάς προετοιμάζει για μιαν επάξια συμμετοχή στα άχραντα Πάθη και την ένδοξη Ανάσταση του Θεανθρώπου Κυρίου μας δεν υπάρχει!
«Δος αίμα και λάβε Πνεύμα» υποδεικνύει ο αρχαίος ασκητής.
Η χάρη του Αγίου Πνεύματος κατακτάται με τον κόπο της εν Χριστώ ασκήσεως, με την κακοπάθεια, η οποία παρακολουθεί τον αγώνα της εγκράτειας. Έναν αγώνα που αναλαμβάνουμε από απόψε να διεξαγάγουμε με περισσότερο ζήλο και με μεγαλύτερη αυταπάρνηση, «το θείον υπερχόμενοι στάδιον της αμώμου νηστείας».
Από το βιβλίο «Στο κατώφλι της Μεγάλης Τεσσαρακοστής- Λειτουργικά και κατανυκτικά κείμενα»
Αρχιμ. Συμεών Κούτσα (νυν Μητροπολίτου Ν.Σμύρνης)
Εκδ. Αποστολική Διακονία

20.3.10

Ο ΑΚΑΘΙΣΤΟΣ ΥΜΝΟΣ ΣΤΗΝ ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ

Χθες το βράδυ, τελέσθηκε η ακολουθία του Ακαθίστου Ύμνου με Όρθρο, σύμφωνα με το Τυπικό της Ιεράς Μονής. Πλήθος πιστών προσήλθε και ύμνησε την Μητέρα της Ζωής, την Θεοτόκο. Από εκεί και οι παρακάτω φωτογραφίες...








Το Θείο λόγο κήρυξε ο Πανοσιολ. Αρχιμ. Δανιήλ Μπιάζης. Η ομιλία είχε ως εξής:

«Ὤ πανύμνυτε Μῆτερ, ἡ τεκοῦσα
τῶν πάντων ἁγίων ἁγιώτατον Λόγον…»


Με την επίκληση αυτή προς την Παναγία Μητέρα, Σεβασμιότατε Γέροντα, επισφραγίζεται σήμερα ο Ακάθιστος Ύμνος. Επικαλούμαστε αυτήν που αξιώθηκε από το Θεό να γίνει μητέρα «ἡ τεκοῦσα τον πάντων ἁγίων ἁγιώτατον Λόγον», το Σωτήρα Χριστό, τον μονογενή Υιό και Λόγο του Θεού και την παρακαλούμε να δεχτεί την «προσφορά» του ύμνου μας και να μας απαλλάξει «ἀπό πάσης συμφορᾶς».
Αυτές οι δύο λέξεις, «προσφορά» και «συμφορά», μοιάζουν στο άκουσμά τους. Αλλά δεν πρόκειται απλά για κάποιο ποιητικό σχήμα. Οι δύο αυτές λέξεις απηχούν ιστορικά γεγονότα που συνδέονται με τον Ακάθιστο Ύμνο. Όπως είναι γνωστό η Θεοτόκος έσωσε την βασιλίδα των Πόλεων, την Κωνσταντινούπολη, από μια μεγάλη «συμφορά», από την επιδρομή των βαρβάρων Περσών. Και ο ευγνώμων ορθόδοξος λαός, Της αφιέρωσε αυτόν τον Ύμνο, ως ευλαβή «προσφορά» προς την Υπέρμαχο Στρατηγό˙ ψάλλει τα νικητήρια και τα ευχαριστήρια η Πόλις, «ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν» και των συμφορών εκείνων.
Η επίκληση «Ὤ πανύμνητε Μῆτερ» και τα ιστορικά αυτά γεγονότα τονίζουν τη μητρική σχέση της Παναγίας προς τον πιστό λαό του Θεού. Έχει δε μέγιστη σημασία στη ζωή του καθενός αυτή η σχέση μας προς τη Θεοτόκο.
Ο Απόστολος των Εθνών Παύλος, στην προς Εβραίους επιστολή του λέει ότι «ὁ αγιάζων (ο Χριστός) και οἱ ἁγιαζόμενοι (οι χριστιανοί) ἐξ ἐνός (του Πατρός) πάντες˙ δι’ ἥν αἰτίαν οὐκ ἐπαισχύνεται ἀδελφούς αὐτούς καλεῖν» (Εβρ. 2, 11). Δηλαδή, ο επουράνιος Θεός είναι πατέρας του Κυρίου Ιησού Χριστού, αλλά και δικός μας πατέρας˙ γι’ αυτό ο Χριστός δεν απαξιεί να μας ονομάζει αδελφούς Του. Από την άποψη αυτή, αφού ο Χριστός συγκαταβαίνει να μας θεωρεί αδελφούς Του, είναι επόμενο ότι η Παναγία Μητέρα Του μας θεωρεί παιδιά Της και εν τοιαύτη περιπτώσει μας γίνεται μεγάλη τιμή να την ονομάζουμε και να την αισθανόμαστε ως Μητέρα και να απολαμβάνουμε τη μητρική της αγάπη και στοργή ως «προστασίαν τῶν χριστιανῶν ἀκαταίσχυντον (και) μεσιτεία προς τον Ποιητήν ἀμετάθετον» (Κοντάκιο).
Είναι όμως και από άλλη άποψη Μητέρα των χριστιανών η Παναγία. Το σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του κόσμου Αυτή επέλεξε ως «δευτέραν Εὔαν», δηλαδή ως δεύτερη προμήτορα του κόσμου στη «νέαν κτίσιν» που προέρχεται από τον Ιησού Χριστό. Η πρώτη, η παλαιά κτίση των ανθρώπων, γεννήθηκε από την Εύα. Εκείνη όμως, η πρώτη Εύα, δεν μετέδωσε όμως μόνο τη ζωή στον κόσμο, αλλά και το θάνατο στους απογόνους που γεννήθηκαν από αυτή. Διότι η δική της παράβαση και παρακοή προς το Θεό, η πρώτη δηλαδή διάπραξη της αμαρτίας, έγινε αιτία ώστε «ἡ ἁμαρτία νά εἰσέλθη εἰς τόν κόσμον καί διά τῆς ἁμαρτίας ὁ θάνατος» (Ρωμ. 5, 12). «Διά τῆς Εὔας ὁ θάνατος, διά τῆς Μαρίας ἡ ζωή» λέγει χαρακτηριστικά ένας Πατέρας της Εκκλησίας μας. Τώρα όμως, στην «νέα κτίση» του Χριστού, η «δεύτερη Εύα», η Θεοτόκος, αντί της παρακοής εισφέρει την απόλυτη υπακοή της στο Θείο θέλημα και λέει το μοναδικό εκείνο «ἰδού ἡ δούλη Κυρίου˙ γένοιτό μοι κατά τό ρῆμα σου». Αυτή η τέλεια υπακοή της γίνεται δεκτή από τον Ουράνιο Θεό και ο «Υιός του Θεού Υιός της Παρθένου γίνεται, και Γαβριήλ την χάριν ευαγγελίζεται». Και γι’ αυτό το ακατάλυπτο «καί ἀγγέλοις καί ἀνθρώποις» μυστήριο της Σάρκωσης του Θεού-Λόγου που υπηρέτησε η Θεοτόκος, πως μπορούμε εμείς οι χοϊκοί να μην Την ανυμνήσουμε, να μην Την επαινέσουμε, να μην ψάλουμε τις Χάριτές Της και να μην την χαιρετίσουμε λέγοντας μεγαλόφωνα «Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε».
Αφού λοιπόν η μητρότητα της Παναγίας, ως προς εμάς τους ανθρώπους, έγκειται στο στοιχείο της τέλειας υπακοής Της προς το Θεό, που την διαφοροποιεί από την ανυπάκοη Εύα και την παρουσιάζει στον αντίποδα εκείνης, είναι πλέον σαφές υπό ποια προϋπόθεση μπορούμε κι εμείς να της απευθύνουμε το «Ὤ πανύμνητε Μῆτερ…» και να ζητάμε τις πρεσβείες Της, για να μπορέσουμε να υπακούσουμε και εμείς και να εφαρμόσουμε το θέλημα του Θεού στη ζωή μας.

Σεβασμιώτατε Γέροντα ,

Ας απευθύνουμε πάλιν και πολλάκις στην Παναγία μας την ευχή «Μῆτερ τοῦ Θεοῦ, φύλαξόν με ὑπό τήν σκέπιν σου». Και να είμαστε βέβαιοι πως με τις πρεσβείες Της θα ενταχθούμε και θα ανήκουμε στην εκλεκτή μερίδα του Χριστού, για να είμαστε τέκνα Θεού κατά χάριν και τέκνα της Θεοτόκου, ώστε να μας καλύπτει η «Πανύμνητος Μήτηρ» με τη βοήθειά Της, τη μητρική προστασία και τις πρεσβείες Της για πάντα στη ζωή μας. ΑΜΗΝ.

Απεβίωσε ο Δημήτριος Ιωάν. Χρυσικόπουλος

Απεβίωσε χθες στην Ζάκυνθο, σε ηλικία 61 ετών, ένας από τους τελευταίους διασώστες της τοπικής μας Παράδοσης, ο κωδονοκρούστης της Ιεράς Μονής μας Δημήτριος Ιωάννου Χρυσικόπουλος, σύζυγος Αγγελικής.
Η κηδεία θα γίνει σήμερα το μεσημέρι στις 16:30, στον Ιερό Ναό Αγ. Γερασίμου πόλεως και η ταφή θα πραγματοποιηθεί στο Α΄ Νεκροταφείο Ζακύνθου.
Το Ηγουμενοσυμβούλιο και η Αδελφότητα της Μονής, εκφράζουν τα ειλικρινή συλλυπητήριά τους στην οικογένεια και τα παιδιά του εκλιπόντος.

13.3.10

Δ΄ Κυριακή των Νηστειών (Μαρκ. θ,17-31)

(Ομιλία στο ευαγγέλιο στο οποίο γίνεται λόγος και για την επιμέλεια των εσωτερικών λογισμών)


Δεν μας απαιτείται να εκδιώκουμε τα δαιμόνια. Και αν μπορέσουμε και το κάνουμε δεν θα ωφεληθούμε, αν η ζωή μας είναι απρόσεκτη. Γιατί λέει «πολλοί θα μου πουν εκείνη την ημέρα· Κύριε, δεν προφητέψαμε στο δικό σου όνομα, δεν βγάλαμε δαιμόνια με το δικό σου όνομα; Και θα τους πω, δεν σας ξέρω, φύγετε μακριά από μένα εσείς που εργαστήκατε την αμαρτία». Ώστε πολύ πιο κερδισμένοι θα είμαστε, όταν βιαστούμε να βγάλουμε από τη ψυχή μας το πάθος της πορνείας και της οργής και του μίσους και της υπερηφάνειας, από το να βγάζουμε δαιμόνια. Γιατί δεν φθάνει να απαλλαγούμε μόνο από τη σωματική αμαρτία, αλλά πρέπει να καθαρίσουμε και την ενέργειά της που είναι μέσα στη ψυχή. Γιατί από την καρδιά ανεβαίνουν οι κακοί διαλογισμοί, οι μοιχείες, οι πορνείες, οι φόνοι, οι κλοπές, οι πλεονεξίες και τα παρόμοια – αυτά τα εσωτερικά που μολύνουν τον άνθρωπο – και «όποιος κοιτάξει μια γυναίκα με πονηρή επιθυμία πραγματοποίησε τη μοιχεία μέσα στην καρδιά του».
Γιατί και όταν το σώμα δεν κάνει πράξεις, υπάρχει η δυνατότητα να πραγματοποιείται η αμαρτία με το λογισμό· εάν όμως η ψυχή αποκρούσει την εσωτερική προσβολή του πονηρού με προσευχή και προσοχή, με τη μνήμη του θανάτου και την κατά Θεό λύπη και το πένθος, μετέχει και το σώμα στην αγιοσύνη και αποκτά την απραξία των κακών. Αυτό είναι που λέγει ο Κύριος ότι δεν έχει καθαρίσει και το εσωτερικό του ποτηρίου αυτός που καθάρισε το εξωτερικό. Τι πρέπει να γίνει; « Καθαρίστε το εσωτερικό του ποτηρίου και με αυτό τον τρόπο είναι όλο καθαρο». Στ’ αλήθεια αν όλη η προσπάθεια για την εσωτερική σου εργασία γίνει σύμφωνα με το θέλημα του Θεού, τότε θα νικήσεις και τα εξωτερικά πάθη. Εάν η ρίζα είναι αγία τότε θα είναι και τα κλαδιά. Εάν η ζύμη είναι αγία θα είναι όλο το αλεύρι που θα ζυμωθεί. Ο Παύλος λέει «να ζείτε όπως θέλει το άγιο Πνεύμα και να μη κάνετε την επιθυμία της σάρκας».
Γι’ αυτό και ο Χριστός δεν κατάργησε την ιουδαϊκή περιτομή αλλά την τελειοποίησε λέγοντας «δεν ήρθα να καταργήσω το νόμο αλλά να τον τελειοποιήσω». Πως λοιπόν τον τελειοποίησε; Ο νόμος ήταν σφραγίδα και συμβολική φανέρωση της περιτομής των πονηρών λογισμών που γίνεται μέσα στην καρδιά. Οι Ιουδαίοι δεν είχαν αυτή τη σφραγίδα και κατακρίνονταν από τους προφήτες ως «απερίτμητοι στην καρδιά» και ήταν μισητοί από τον Θεό που βλέπει μέσα στην καρδιά. Κατάντησαν να γίνουν τελείως απόβλητοι, γιατί ο άνθρωπος βλέπει στο πρόσωπο, την επιφάνεια, ενώ ο Θεός στην καρδιά. Αν ο άνθρωπος έχει καρδιά γεμάτη από ακάθαρτους ή πονηρούς λογισμούς τότε γίνεται άξιος της θείας αποστροφής. Γι’ αυτό πάλιν ο Απόστολος συμβουλεύει να κάνουμε τις προσευχές χωρίς οργή και διαλογισμούς.
Θέλοντας δε ο Κύριος να μας διδάξει να φροντίζουμε για την πνευματική περιτομή της καρδιάς, μακαρίζει τους «καθαρούς τη καρδία» και τους «πτωχούς τω πνεύματι». Και απ’ τη μιά διαβεβαιώνει πως βραβείο αυτής της καθαρότητας είναι η θεοπτία, απ’ τη άλλη υπόσχεται στους πτωχούς τη Βασιλεία των Ουρανών. Πτωχούς εννοεί εκείνους που ζουν μέσα σε ένδεια και ευτέλεια. Και δεν μακαρίζει απλά τους πτωχούς, αλλά τους πτωχούς στο φρόνημα, δηλαδή αυτούς που έχοντας την εσωτερική ταπείνωση της καρδιάς και την αγαθή προαίρεση, έχουν ανάλογη εξωτερική συμπεριφορά. Και απαγορεύει όχι μόνο το φόνο, αλλά και την οργή, και διατάσσει να συγχωρούμε από την καρδιά μας όσους μας φταίνε· και δεν δέχεται το δώρο που του προσφέρουμε αν προηγουμένως δεν συμφιλιωθούμε με αυτούς και αφήσουμε την οργή.
Το ίδιο διδάσκει και για τα πορνικά πάθη· και αυτό το περίεργο κοίταγμα και η επιθυμία που δημιουργείται από αυτό διακήρυξε ότι θεωρείται μοιχεία πού γίνεται μέσα στη καρδιά. Εξετάζοντας γενικότερα το θέμα λέει: εάν το φώς που έχεις μέσα σου, ο νους δηλαδή και η διάνοια, είναι σκοτάδι· εάν ο νους και η διάνοια είναι γεμάτα από τις ζοφερές προσβολές των αρχόντων του σκοταδιού, πόσο περισσότερο το σκοτάδι, δηλαδή το σώμα και η αίσθηση, τα οποία από μόνα τους δεν έχουν νοερό φως που γεννά την αλήθεια και την απάθεια; Εάν όμως το φως που έχεις μέσα σου είναι καθαρό και δεν το συσκοτίζουν τα σαρκικά φρονήματα, θα είσαι ολοκληρωτικά φωτεινός στη ψυχή, όπως όταν σε φωτίζει το λυχνάρι με τη λάμψη του. Τέτοια είναι η πνευματική περιτομή που πραγματοποιείται στην καρδιά, με την οποία τελειοποίησε ο Κύριος την περιτομή του νόμου της σάρκας που δόθηκε στους Ιουδαίους για να φανερώνει και να οδηγεί σε εκείνη. Επειδή δε αυτοί δεν φρόντισαν να την αποκτήσουν, αποξενώθηκαν από τον Θεό, ο οποίος δεν βλέπει στο πρόσωπο, δηλαδή στα φανερά δικαιώματα της σάρκας, αλλά στην καρδιά, στις αφανείς, κρυφές κινήσεις των λογισμών που είναι μέσα μας.
Ας προσέχουμε λοιπόν και εμείς, αδελφοί, παρακαλώ, και ας καθαρίσουμε την καρδιά μας από κάθε μολυσμό, για να μην παρασυρθούμε μαζί μ’ αυτούς που κατακρίθηκαν… Ας φοβηθούμε λοιπόν αυτόν που εξετάζει τις καρδιές και τους νεφρούς· ας εξιλεώσουμε τον Κύριο των εκδικήσεων· ας κάμουμε μέσα μας ένοικο την ειρήνη, τον αγιασμό, την κατανυκτική προσευχή, χωρίς τα οποία κανένας δεν θα δει τον Κύριο. Ας ποθήσουμε με βέβαιη πίστη την θέα εκείνη που έχει προαναγγελθεί για τους «καθαρούς στην καρδιά» και ας κάνουμε τα πάντα για να την πετύχουμε. Με αυτήν υπάρχει η αιώνια ζωή, η άφθαρτη ομορφιά, ο πλούτος που δεν τελειώνει, η αναλλοίωτη και απέραντη τρυφή και δόξα και βασιλεία.
( Ε.Π.Ε. Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, τ. 9. σ. 328).

10.3.10

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΖΑΚΥΝΘΟΥ
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ Υ.Θ. ΣΠΗΛΑΙΩΤΙΣΣΗΣ


ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ


Γίνεται γνωστό στους ευσεβείς Χριστιανούς ότι την Τετάρτη 17 Μαρτίου, στις 6:30 το απόγευμα, στην Ιερά Μονή Σπηλαιωτίσσης Ορθονιών, θα τελεσθεί Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία.



Εκ της Ιεράς Μονής

1.3.10

ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΠΑΛΑΜΑΣ (1296-14.11.1356)

Ποιος, αγαπητοί, ήταν ο μέγας και θείος Γρηγόριος το πληροφορούμεθα με σαφήνεια και πληρότητα και μόνον από το απολυτίκιό του.

"Ορθοδοξίας ο φωστήρ, Εκκλησίας το στήριγμα και διδάσκαλε, των μοναστών η καλλονή, των θεολόγων υπέρμαχος απροσμάχητος, Γρηγόριε θαυματουργέ, Θεσσαλονίκης το καύχημα, κήρυξ της χάριτος, ικέτευε δια παντός, σωθήναι τας ψυχάς ημών."

Η καταγωγή του Αγίου Γρηγορίου ήταν η Κωνσταντινούπολις. Γεννήθηκε το 1296 από γονείς εναρέτους και ενδόξους, τον Κωνσταντίνον και την Καλλονήν. Ο πατέρας του ήταν συγκλητικός, και έγινε κατόπιν και μοναχός. Εμπιστεύθηκε τα παιδιά του στην δυνατή προστασία της Θεοτόκου την οποία και άφησε Επίτροπόν τους. Ήταν επτά ετών όταν εκοιμήθη ο ενάρετος πατέρας του.
Εκτός από το θεϊκό χάρισμα της ευφυΐας έδειξε και σπάνια επιμέλεια, ώστε σε μικρό διάστημα να έχη συγκεντρώση στον εαυτό του κάθε λογής επιστήμη και γνώση. Σε ηλικία 20 ετών έγινε θαυμαστός και από μεγάλους και σοφούς της εποχής του.
Για τη όλη του αξιοζήλευτη προκοπή ζητήθηκε και από τον αυτοκράτορα στα βασίλεια, αλλά ο ευλογημένος Γρηγόριος, σαν συνετός, τον νου του εγύρισε σε υψηλότερα και εζητούσε να ανέβη στον Θεό, και για αυτό τον λόγον αφιερώνει τον εαυτό του στον Θεό και ζη στο εξής βίον ασκητικόν και ισάγγελον.
Τον σκοπό του φανερώνει στην μητέρα του και εκείνη η ευλογημένη εδόξασε τον Θεό και κάλεσε και τα άλλα τέσσαρα παιδιά της για να πληροφορηθούν από τον μεγαλύτερο αδελφό τα σχετικά με την αφιέρωσί του στην λατρεία του Θεού. Τους κατέπεισε όλους και φάνηκαν και αυτοί πρόθυμοι στον ίδιο πόθο και την αφιέρωσί τους στον Θεό.
Εμοίρασαν με τρόπο ευαγγελικό τα υπάρχοντά τους στους πτωχούς και αφίνοντας τις ματαιότητες του κόσμου με προθυμία ακολούθησαν τον Χριστό.
Την μητέρα με τις δύο αδελφές έβαλαν σε γυναικείο μοναστήρι, τα δε δύο άλλα αδέλφια του επήρε μαζί του στο Άγιον Όρος.
Στο Άγιον Όρος εμπήκε στην υποταγή του θαυμασίου Γέροντος Νικηφόρου, ο οποίος ζούσε ησυχαστική ζωή κοντά στο Μοναστήρι του Βατοπαιδίου. Από τον Γέροντα Νικηφόρο διδάχθηκε κάθε αρετή με τα έργα, με ταπείνωσι ψυχής. Με την υπακοή, την ταπείνωσι και την άσκησι εγνώρισε έμπρακτα τις αρετές και εμόρφωσε στην καρδιά του τον Χριστό. Εκεί αξιώθηκε να δεχθή, με μυστική αποκάλυψι, την αντίληψι της Υπεραγίας Θεοτόκου.
Μετά την κοίμησι του Γέροντός του έρχεται στην περίφημη Μονή της Μεγίστης Λαύρας, όπου έμεινε λίγα χρόνια ασκούμενος με μεγάλη σπουδή στα πνευματικά αγωνίσματα. Από την Μονή επήγε σε πιο ερημικό τόπο και παρέδωσε τον εαυτό του σε κάθε κατά Χριστόν σκληραγωγία. Τις αισθήσεις του με προσοχή συμμάζεψε, την δε ζωή του άριστα παιδαγώγησε και με την βοήθεια του Θεού ενίκησε κατά κράτος τους πολέμους του διαβόλου. Με αγρυπνίες και πηγές δακρύων καθάρισε την ψυχή του και έγινε σκεύος εκλεκτό του Παναγίου Πνεύματος και αξιώθηκε πολλές θεοφανείες.
Λόγω όμως των πολλών επιδρομών των Τούρκων αναγκάστηκε να αφήση την ησυχία του και να έλθη στην Θεσσαλονίκη, χωρίς όμως να βγή από την ακρίβεια της αγίας του ζωής.
Αφού καθάρισε, με την βοήθεια του Θεού και με πολλούς ασκητικούς κόπους, το σώμα και την ψυχή, δέχθηκε κατόπιν από θεϊκή πληροφορία και το μέγα της ιερωσύνης χάρισμα. Ετελούσε δε την ιερά Μυσταγωγία σαν ένας άλλος άγγελος, ώστε και μόνον όσοι τον έβλεπαν έπαιρναν κατάνυξι στις ψυχές τους. Αναδείχθηκε πνευματοφόρος πατήρ και έλαβε εξουσία κατά των δαιμόνων, το χάρισμα των θαυμάτων, και προέλεγε τα μέλλοντα. Με ένα λόγο ήταν στολισμένος με τα χαρίσματα και τους καρπούς του Αγίου Πνεύματος.
Το να αγωνιζόμαστε, αγαπητοί, για την αρετή είναι στην δική μας εξουσία, το δε να πέσουμε σε πειρασμούς δεν εξαρτάται από εμάς. Γι΄αυτό και χωρίς τους πειρασμούς τέλειοι δεν μπορούμε να γίνουμε, ούτε και φανερώνεται η πίστις μας προς τον Θεόν. Γι' αυτό πολύ ορθά λένε οι σοφοί τα θεία, μόνον όταν καλώς ανταμωθούν η πράξις και το πάθος, τότε τελειούται ο κατά Θεόν άνθρωπος. Επέτρεψε η πάνσοφος του Θεού Πρόνοια και ο μέγας και άγιος Γρηγόριος να πέση σε πολλούς πειρασμούς για να φανή στ' αλήθεια με όλους τους πειρασμούς τέλειος.
Η πορεία του Αγίου προς τα άνω Βασίλεια ήταν ουρανομήκης. Με υπακοή, ταπείνωσι και άσκησι εγνώρισε έμπρακτα τις αρετές. Εμόρφωσε δηλαδή τον Χριστό στην καρδιά του. Στην έρημο όλον τον καιρό είχε ασχολία προσευχής και μέσα από την καρδιά του εκραύγαζε προς τον Χριστό «φώτισόν μου το σκότος». Δια μέσου του θεοδιδάκτου δρόμου, της νηστείας, της αγρυπνίας και της προσευχής και των ευαγγελικών αρετών έλαβε ουράνια χαρίσματα...
Πολύ σωστά στο απολυτίκιο του Αγίου η Εκκλησία μας ομολογεί τον θείον Γρηγόριον «φωστήρα Ορθοδοξίας, Εκκλησίας στήριγμα και διδάσκαλον, κήρυκα της χάριτος».
Για 23 ολόκληρα χρόνια δέχθηκε ο Άγιος πιστός δούλος του Θεού Γρηγόριος πολλές συκοφαντίες και την λύσσα του Σατανά...
Αφού πείστηκε περισσότερο στην θεία ψήφο, ωδηγήθηκε στον αρχιερατικό θρόνο και άξιος έγινε ποιμένας της Εκκλησίας των Θεσσαλονικέων. Σαν αρχιερέας πρόσθεσε περισσότερους κόπους για τον Χριστόν, το Ευαγγέλιον και την Εκκλησία Του.
Οι δυτικοί, Βαρλαάμ, Ακίνδυνος και λοιποί πολέμιοι του Αγίου Γρηγορίου έλεγαν ότι η θεία Χάρις είναι κτιστή, οπότε μένει ο άνθρωπος και ο κόσμος αμέτοχος στην θεία ζωή και χάρι.
Πρέπει να αισθανώμεθα τον Άγιο Γρηγόριο μαζί με την Εκκλησία μας σαν κανόνα της Ορθοδόξου Θεολογίας και της χριστιανικής ζωής.
Επί της βασιλείας Ανδρονίκου Δ' του Παλαιολόγου, που ήταν θερμός προστάτης της ευσεβείας, συγκροτήθηκε ιερά Σύνοδος στην οποία ήλθε και ο Βαρλαάμ και με κομπασμό και έπαρσι ανέφερε τα κακόδοξα του δόγματα και τις κατηγορίες του εναντίον των ευσεβών. Με θείο, όμως, Πνεύμα, αφού ενισχύθηκε ο μέγας Γρηγόριος και παίρνοντας δύναμι Θεού, εταπείνωσε το βλάσφημο και υπερήφανο στόμα του Βαρλαάμ, και με λόγους και συγγράμματα πύρινα τις κακοδοξίες του εχάλασε... Επίσης και τον διάδοχο του Βαρλαάμ Ακίνδυνον τον παρουσίασε στην Σύνοδο σαν Βαρλααμίτην...
Μπροστά σε τρεις αυτοκράτορες και τρεις πατριάρχας και συνόδους ανέτρεψε, με λόγους και συγγράμματα θεόπνευστα, τις πλάνες και αιρετικές διδασκαλίες του Βαρλαάμ, Ακινδύνου και ομοφρόνων τους...
Εκτός όλων αυτών ο Θεός, κατά τις ανεξιχνίαστες Του βουλές, τον έστειλε διδάσκαλο στην Ανατολή. Σαν υπέρμαχος της ευσεβείας, προσκλήθηκε στην Κων/πολι και σαν πρέσβυς για να ειρηνεύσει την Εκκλησίαν από τις συκοφαντίες του ασεβούς Βαρλαάμ...
Ενώ όμως επήγαινε πιάστηκε από τους αγαρηνούς (Τούρκους) και ωδηγήθηκε αιχμάλωτος στην Ανατολή. Εκεί τον εκράτησαν ένα χρόνο, και τον έσερναν από τόπο σε τόπο και από πόλι σε πόλι, και σαν τέλειος αθλητής και διδάσκαλος του Χριστού εδίδασκε το Ευαγγέλιο του Χριστού άφοβα.
Όσοι στέκονταν καλά στην πίστι τους στερέωνε περισσότερο και τους παρακινούσε να μένουν ακλόνητοι στην πίστι, τους δε κλονιζομένους τους εστερέωνε κατά σοφό τρόπο. Με όσους πάλι είχαν προδώσει την πίστι και περιέπαιζαν τα χριστιανικά δόγματα διαλεγόταν με θάρρος για την ένσαρκο οικονομία, την προσκύνησι του Τιμίου Σταυρού, των σεβασμίων εικόνων και για τον Μωάμεθ και άλλων πολλών ζητημάτων. Και άλλοι από τους παρόντας, οι καλοπροαίρετοι, τον εθαύμαζαν, άλλοι εμαίνονταν εναντίον του, οι οποίοι και ήθελαν να τον σκοτώσουν, αν δεν τους εμπόδιζε η ελπίδα της εξαγοράς του, οικονομία και αυτό της θείας Προνοίας, για την μεγάλη ωφέλεια της Εκκλησίας, όπως και έγινε. Τον ελευθέρωσαν κάποιοι φιλόχριστοι και επανήλθε στην ποίμνη του μάρτυς αναίμακτος με τα στίγματα του Χριστού στολισμένος...
Μέσα μόνο στην αγία του Χριστού Ορθόδοξον Εκκλησία μπορούμε να γνωρίσουμε τον Θεό, όχι με την διάνοια η το συναίσθημα, αλλά με αγιοπνευματική εμπειρία μπορεί ο ζωντανός χριστιανός να έχη μετοχή στο φως, την ζωή και την δόξα της Αγίας Τριάδος. Εμείς οι άνθρωποι κοινωνούμε και ενωνόμαστε με τον Θεό δια μέσου των θείων ενεργειών του Θεού που είναι άκτιστες, ενώ η θεϊκή ουσία του Θεού είναι ακοινώνητος.
Στην χρυσή αλυσίδα των μεγάλων διδασκάλων και Αγίων Πατέρων της Εκκλησίας συναριθμήθηκε και ο μέγας Γρηγόριος ο Παλαμάς, ο οποίος και αναδείχθηκε ισάξιος των Αγίων Αθανασίου, Βασιλείου, Γρηγορίου, Χρυσοστόμου, Κυρίλλων, Μαξίμου, Δαμασκηνού, Φωτίου και Θεοδώρου Στουδίτου.
Σπάνια έγινε τόσος αγώνας, τόση προπαγάνδα, τόση δυσφήμησι και κατασυκοφάντησι προσώπου, όσον εναντίον του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά. Και μέχρι σήμερα οι Δυτικοί διατηρούν στο Παρίσι αντιπαλαμική Σχολή δυσφημούντες τον Άγιο και την διδασκαλία του.
Ο αυτοκράτωρ, ο πατριάρχης και οι συνοδικοί χαρακτήρισαν στο τέλος της Συνόδου τον Άγιον Γρηγόριον «Διδάσκαλον ευσεβείας, και κανόνα δογμάτων ιερών και στύλον της ορθής δόξης και πρόμαχον Εκκλησίας και βασιλείας ευσεβούς καύχημα».
Οι απόψεις του, αποτελούν σύνοψι και έκφρασι της εμπειρίας και της παραδόσεως της Εκκλησίας. Το κλειδί της θεολογίας το κατείχε στ' αλήθεια ο θείος Γρηγόριος, επειδή είχαν διανοιγεί τα μάτια του από το Άγιο Πνεύμα.
Εδίδασκε ότι ο Θεός δεν είναι μόνον αμέθεκτος αλλά και μεθεκτός. Την ουσία του Θεού ουδείς και ουδέποτε ούτε στον παρόντα ούτε στον μέλλοντα αιώνα θα ιδούμε, τις άκτιστες όμως ενέργειες του Θεού μπορούμε να κοινωνήσουμε, ημών θεουμένων, κάτω από κατάλληλες πνευματικές προϋποθέσεις. Αυτές δηλαδή αποτελούν το μέσον και την γέφυρα που συνδέει τον άκτιστο Θεό με τα κτίσματα. Άλλο είναι η ουσία του Θεού και άλλο οι θείες ενέργειές του.

Σύντομη μνημόνευσις των αρετών του.
α) Ήταν υπερβολικά πράος, αλλά γινόταν και γενναίος μαχητής όταν ο λόγος ήταν για τον Θεό και τα θεία.
β) Ήταν αρνητής της κακίας και ανεξίκακος.
γ) Είχε μεγάλη προθυμία στο να ανταμείβη, όσον ήταν δυνατό, με αγαθά όσους φάνηκαν προς αυτόν κακοί.
(Ορθόδοξος Φιλόθεος Μαρτυρία - Εκδόσεις "Ορθόδοξος Κυψέλη".)

ΠΑΤΕΡΙΚΑ ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ